Na niedobór ciekawych pomysłów, my artyści, raczej narzekać nie możemy. Zdecydowanie gorzej jest jednak z ich realizacją. Dlaczego? Najczęściej odpowiedź jest prosta: brak funduszy!
Tak naprawdę istnieje jednak sporo możliwości, gdzie możemy tych pieniędzy szukać. Właśnie dlatego zaprosiłam do rozmowy Annę Małczuk-Wakulińską, która od lat pomaga zdobywać finanse na projekty kulturalne i naukowe, a także je realizować i rozliczać. Prowadzi też stronę kasanakulture.pl, gdzie doradza w temacie pozyskiwania funduszy (Polecam bardzo!).
Z naszej rozmowy dowiecie się m.in. gdzie szukać dofinansowań, czy trzeba mieć do tego działalność gospodarczą lub fundację, a także jak się w ogóle zabrać za wnioski dotacyjne. Zapraszam!
Bardzo dużo artystów funkcjonuje jak wolne elektrony. Współpracują z różnymi podmiotami na podstawie umów o dzieło lub zlecenie. Ale co jeśli mają własny pomysł na projekt artystyczny? Czy żeby pozyskać dofinansowanie na projekt artysta-freelancer powinien jakoś sformalizować swoją działalność? Na przykład założyć firmę?
Spotykam się wielokrotnie z tego typu pytaniami. Artyści zazwyczaj tworzą w pojedynkę lub są częścią zespołów. Umowa o dzieło lub zlecenie (najczęstsze formy współpracy artystów z podmiotami publicznymi i prywatnymi) nie zawsze sprawdzą się, jeżeli chodzi o pozyskiwanie zewnętrznych źródeł dofinansowania. Nie zawsze też trzeba zakładać od razu własną firmę. Warto “przetestować” inne rozwiązania. W przypadku realizacji własnych projektów rozwiązań jest kilka:
1. działanie jako osoba fizyczna.
Osoba fizyczna, czyli osoba działająca w imieniu własnym, nie zarejestrowana jako firma, może ubiegać się np. o różnego rodzaju stypendia twórcze. Przykładem mogą być stypendia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ogłaszane zazwyczaj na jesieni każdego roku są dobrym pomysłem na realizację własnego projektu. Do wyboru mamy kilka obszarów tematycznych: literatura, sztuki wizualne, muzyka, taniec, teatr, film, opieka nad zabytkami, twórczość ludowa.
Stypendia twórcze są oferowane także przez samorządy. W dużych i średnich miastach jest to standard, w mniejszych miejscowościach bywa różnie. O naborach możemy dowiedzieć się ze stron internetowych naszych urzędów miast, gmin lub dzielnicy.
2. działanie jako grupa nieformalna
Obecnie wiele programów oferuje możliwość dotowania tzw. grup nieformalnych. Grupą nieformalną jest nieposiadająca struktury, nigdzie niezarejestrowana forma zrzeszania się ludzi (co najmniej 3 osoby), którym przyświeca wspólna idea i pomysł na realizację projektu, także kulturalnego.
Sama działałam i działam jako członkini grup nieformalnych i z przyjemnością obserwuję, że jest do dobry pomysł na urzeczywistnienie projektu. W zależności od programu grupy nieformalne mogą otrzymać do kilku tysięcy złotych. To także świetna okazja do sprawdzenia siebie w roli grantobiorcy i przejście całej procedury grantowej.
3. założenie własnej fundacji
Do założenia fundacji potrzebna jest jedna osoba (fundator) i kapitał założycielski (obecnie jest to minimum tysiąc złotych).
Więcej na temat różnych możliwości działania dla grup nieformalnych w moim wpisie na blogu: https://kasanakulture.pl/jest-pomysl-sa-ludzie-a-skad-wziac-pieniadze/
Co w takim razie będzie najlepszym wyborem dla pojedynczego artysty i analogicznie – dla grupy twórców?
Dla pojedynczych osób proponuję ubieganie się o stypendia twórcze jako osoba fizyczna. Ponadto pojedynczy artysta może spróbować swoich sił jako członek grupy nieformalnej.
Jeżeli nie chcemy zakładać własnej firmy, możemy utworzyć fundację (z działalnością gospodarczą lub bez niej). Do założenia fundacji potrzebna jest jedna osoba (fundator). To także ciekawa propozycja dla tych, którzy chcieliby pozyskiwać zewnętrzne środki – fundacja ma o wiele większe możliwości niż firma.
Natomiast grupa twórcza może działać również jako grupa nieformalna, ale może zrzeszyć się i utworzyć stowarzyszenie: zwykłe (3 osoby) lub rejestrowe (10 osób). Stowarzyszenia, podobnie jak fundacje, są uprawnione do startowania w licznych konkursach.
O różnych formach działalności w kulturze pisałam na moim blogu: https://kasanakulture.pl/jesli-nie-firma-to-co-w-jakiej-formie-dzialac-w-kulturze/
Mam świetny pomysł, mam grono wspaniałych artystów do jego realizacji i co teraz? Gdzie możemy szukać środków?
Źródeł dofinansowania dla projektów kulturalnych najlepiej szukać:
- wśród Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- wśród oferty Narodowego Centrum Kultury
- pośród bogatej oferty programów dotacyjnych fundacji bankowych i korporacyjnych, m.in: Fundacji PZU, Fundacji BGK, Fundacji KGHM Polska Miedź, Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga, Fundacja PGE, Fundacja PKO BP
- inne fundusze: Fundusz Patriotyczny, Patriotyzm Jutra, Program Niepodległa, Polska Fundacja Narodowa
i w wielu innych miejscach. Zachęcam do odwiedzania profilu na FC: Kasa na Kulturę, gdzie publikuję informacje o aktualnych źródłach.
Wnioski do programów grantowych są najczęściej wielostronicowe i skomplikowane. Już nawet czytając regulamin, można się oblać zimnym potem. Jak Pani sądzi, czy zupełnie raczkująca w tym temacie osoba jest w stanie samodzielnie wypełnić taki wniosek czy jednak lepiej powierzyć to komuś doświadczonemu?
Tak, to prawda. Regulaminy i reszta dokumentacji konkursowej potrafią być złożone i dość nieprzyjemne, szczególnie dla początkujących grantobiorców. Dość wspomnieć, że regulamin konkursu do programu NOWE FIOO 2022, na którym obecnie pracuję, liczy 85 stron, a to tylko jeden z wielu dokumentów, z którymi należy się zapoznać. Sądzę jednak, że nie należy uprzedzać się do dokumentacji konkursowej i starać się ją zrozumieć. Pomóc mogą w tym szkolenia (najczęściej nieodpłatne) oferowane przez grantodawców. Poza tym obecnie na rynku mamy dostęp do webinarów i szkoleń, zarówno ogólnotematycznych, jak i poświęconych konkretnym programom. Warto skorzystać z wiedzy i doświadczenia innych. Dla osób zupełnie początkujących polecam zacząć od mniej skomplikowanych konkursów. Zawsze też warto sprawdzić w dokumentacji konkursowej, za co będą przyznawane punkty i w jakiej wysokości, żeby skupić się w części opisowej na wyeksponowaniu właśnie tych obszarów. W przypadku bardziej skomplikowanych i czasochłonnych wniosków dobrze się skonsultować z osobą z zewnątrz. Może to być zewnętrzny doradca, ale może to także być np. osoba z zaprzyjaźnionej instytucji, która ma większe doświadczenie w pozyskiwaniu środków.
Wnioski grantowe to zawsze duża niewiadoma i wielotygodniowe oczekiwanie na wyniki. Sponsoring dla małych i nieznanych grup artystycznych też nie jest łatwy do wypracowania. Może zatem dobrą opcją dla artysty będzie crowdfunding?
Sponsoring kultury to w Polsce wciąż raczkujący sposób na finansowanie projektów. Zazwyczaj dotyczy dużych (często medialnych) przedsięwzięć. W przypadku projektów mniej znanych twórców crowdfunding może być dobrą opcją. Pamiętajmy przy tym, że sukces kampanii zbiórkowej polega w dużej mierze na jej odpowiednim promowaniu. Dobrym pomysłem jest podpatrzenie, jak to robią inni. Na platformie zrzutkowej przeznaczonej dla kultury (www.patronite.pl) znajdziemy przykłady wielu udanych kampanii. Najważniejsze to przyciągająca uwagę historia, którą chcemy opowiedzieć naszym darczyńcom. Sama jestem regularnym darczyńcą kampanii, które mnie zaintrygowały. Staram się wspierać raczej mniej znanych twórców, których projekty kulturalne są dla mnie ciekawe i z niecierpliwością czekam na ich dalszy rozwój. Rynek crowdfundingu powiększył się w 2021 roku dwukrotnie i wszystko wskazuje na to, że ta tendencja będzie rosła. Coraz więcej osób chce wpłacać na projekty związane z kulturą, chce być ich częścią i utożsamiać się z ich ideą. To wielka wartość. Trzeba to rozwijać i próbować swoich sił na tego typu platformach.
Brak komentarzy